Stres informacyjny okiem eksperta

Czy gdy pracujesz na komputerze, to w jednej zakładce masz otwartą skrzynkę mailową, a w drugiej ulubiony portal informacyjny? Ponieważ MUSISZ być na bieżąco ze wszystkimi wydarzeniami, które się dzieją na świecie? A może co chwilę sięgasz po telefon, by scrollować social media w obawie, że coś ciekawego Ci umknie? Niewykluczone, że czujesz też zmęczenie lub niepokój. Może to być wynikiem przeciążenia Twojego umysłu ilością informacji oraz natłokiem myśli. To nieprzyjemne zjawisko nazywane jest stresem informacyjnym.

Obecnie otacza nas ogromna liczba źródeł dostarczających informacji. Właściwie nieustannie jesteśmy bombardowani wiadomościami przez różnego rodzaju media. Każdego dnia poświęcamy swój czas na to, by gromadzić coraz więcej wiedzy na interesujące nas tematy, ale trafiają do nas też informacje, których wcale nie chcemy.

Ilość oraz szybkość gromadzenia informacji, które do nas docierają, jest tak duża, że nasze umysły nie są w stanie ich przyjmować i racjonalnie analizować. Okazuje się, że taka ekspozycja na nadmiar wiadomości może wywoływać realną, fizyczną reakcję stresową organizmu. Taki rodzaj stresu nazywany jest stresem informacyjnym.

Czym jest stres informacyjny

Jest to reakcja stresowa organizmu na nadmiar informacji oraz trudności w ich przetwarzaniu. Stres to odpowiedź organizmu na czynniki zewnętrzne lub wewnętrzne, tzw. stresory, które oceniamy jako zagrożenie lub wyzwanie. Ciało i umysł pod wpływem bodźców stresowych mogą generować różnego rodzaju reakcje obejmujące objawy biologiczne i psychologiczne. Reakcja stresowa w początkowym
stadium ma za zadanie mobilizowanie naszego organizmu i umysłu do działania, a więc może być oceniana pozytywnie. Może dodawać nam siły i odwagi. Przedłużające bodźcowanie może jednak generować nieprzyjemne objawy związane ze stresem.

Stresorami mogą być wszelkie bodźce, które działają na organizm z nasileniem przekraczającym możliwości adaptacyjne organizmu. Zalew informacjami może pełnić taką rolę. Konsumpcja informacji wymaga ich przetwarzania w wiedzę. To z kolei wymaga czasu.

Dlaczego nie powinniśmy lekceważyć zalewu informacjami

Współczesny zalew informacjami jest ciągły i nie daje szans na przerwę, która pozwala na potrzebną analizę i skojarzenie informacji z wiedzą, którą już posiadamy. Ilość i jakość napływających wiadomości uniemożliwia ich uporządkowanie, co może przyczynić się do trudności z ich zrozumieniem, a tym samym zamierzony wybór faktów. Krytyczne myślenie oraz zdolność do refleksji zostają zachwiane. Utrudniony zostaje także świadomy wybór informacji, który jest tak istotny w czasach fake newsów. Powstały chaos informacyjny wywołuje mentalną dezorientację oraz tzw. przeciążenie poznawcze. Zjawisko to jest związane z wysiłkiem umysłowym potrzebnym do przyjmowania i analizowania nowych informacji. Początkowo wiąże się ono z poczuciem wyzwania. Jednak długotrwały wysiłek intelektualny może wywołać reakcję stresową organizmu. Intensywnie myśląc zaczynamy szybko i płytko oddychać, czyli się hiperwentylować, jak podczas odczuwania lęku lub stresu. Utrzymujący się przyspieszony oddech może powodować zmęczenie i problemy ze zdrowiem, a także nasilać objawy stresu informacyjnego.

Jak powstaje stres informacyjny

Napływ informacji do mózgu jest związany z jego możliwościami percepcyjnymi, czyli zdolnością do odbioru informacji z otoczenia. Każdy człowiek ma inną pojemność informacyjną umysłu oraz inny poziom zdolności poznawczych, które pozwalają na przetworzenie przyjętych wiadomości. Jeżeli napływ informacji jest większy niż zdolności percepcyjne mózgu, dochodzi do wytworzenia reakcji stresowej.

Reakcje stresowe związane z objawami psychologicznymi objawiają się szeregiem zaburzeń od strony procesów poznawczych umysłu, m.in. zaburzeniami koncentracji, pamięci i oceny sytuacji. Wszystko to przyczynia się do dyskomfortu psychicznego, który nasila stres i utrudnia dalsze obcowanie z informacjami.

W obliczu nadmiaru wiadomości umysł narażony jest na silną stymulację, która powoduje przeciążenie poznawcze. W wyniku przeciążenia poznawczego:

• tracimy kontrolę nad ilością docierających do nas informacji
• pojawiają się trudności przetwarzania informacji w użyteczną wiedzę
• wytwarza się uczucie dezaktualizacji własnej wiedzy
• słabnie zdolność do krytycznej oceny istotności informacji
• pojawia się biologiczna reakcja stresowa organizmu

Objawy stresu informacyjnego

Wszystko to sprawia, że codzienne funkcjonowanie jest utrudnione, które chcąc nie chcąc związane jest z obcowaniem z informacjami. Kończy się pojemność umysłu, co przejawia się zaburzeniami koncentracji, zwiększoną ilością popełnianych błędów, trudnościami w podejmowaniu decyzji oraz problemami w osiągnięciu stanu relaksu i odpoczynku. Długotrwałe przebywanie w takim stanie może przyczyniać się do powstania negatywnych skutków stresu przewlekłego. Nie bez znaczenia jest też towarzysząca hiperwentylacja, która nasila objawy stresowe oraz utrudnia racjonalne funkcjonowanie umysłu.

Objawy stresu organizmu, które mogą być wynikiem przeciążenia informacjami: